top of page

Dagelijks Strafrecht

Wat is noodweerexces?

Volgens de wet is het toegestaan om jezelf of een ander met geweld te verdedigen om een aanval te stoppen. Hierbij moet gepast geweld worden gebruikt. Als de grenzen van het gepaste geweld worden overschreden, dan is er sprake van noodweerexces.

​

Zelfverdediging met gepast geweld wordt noodweer genoemd. Naast noodweer bestaat er nog noodweerexces. Van noodweerexces is sprake wanneer de grenzen van de noodzakelijke verdediging wordt overschreden.

​

“Niet strafbaar is de overschrijding van de grenzen van noodzakelijke verdediging, indien zij het onmiddellijk gevolg is geweest van een hevige gemoedsbeweging, door de aanranding veroorzaakt.”

​

Vereisten noodweerexces

​

Noodweersituatie

​

Voor aanname van noodweerexces moet er sprake zijn geweest van een noodweersituatie (dit is een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding tegen eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed).

 

Met het begrip aanranding bedoelt men een aanval. Hierbij moet het dus gaan om verdediging van jezelf of een ander om een aanval te stoppen.

 

Verder moet de verdediging op de aanval een overschrijding van de grenzen van de noodzakelijke verdediging zijn. Dus de verdediging moet niet voldoen aan de proportionaliteitseis en/of de subsidiariteitseis. De mate waarin de grenzen zijn overschreden zijn hierbij van belang.

​

Er zijn verschillende varianten van noodweerexces:

​

Bij het intensief noodweerexces gaat het om een te zwaar middel in verhouding tot de aanval. Bijvoorbeeld wanneer u een klap in het gezicht krijgt van een aanvaller en u schiet hem als reactie dood.

 

Er moet dus een evenwicht bestaan tussen de noodzaak om uzelf te verdedigen en het middel waarmee u zichzelf verdedigt. Dit is een voorbeeld waarbij de grenzen van de noodzakelijke verdediging worden overschreden.

 

Bij het extensief noodweerexces is de verdediging in strijd met proportionaliteitseis en subsidiariteitseis, omdat het handelen nog voortduurt terwijl dat niet meer nodig is.

 

Bijvoorbeeld wanneer het bij een slachtoffer door hevige emotie ‘zwart wordt voor zijn ogen’ en zijn aanvaller blijft trappen en slaan, terwijl de aanvaller al was uitgeschakeld.

 

Bij het tardief noodweerexces begint de verdediging pas als de aanval al is afgelopen.

 

Bijvoorbeeld wanneer een persoon door zijn aanvaller in het kruis wordt getrapt waardoor het slachtoffer in een reflex terugslaat.

​

Hevige gemoedsbeweging

​

Voor een geslaagd beroep op noodweerexces is noodzakelijk dat de verdediger onder invloed van hevige emoties heeft gehandeld. De hevige gemoedsbeweging kan bestaan uit vrees, angst, radeloosheid of drift.

​

Dubbele causaliteit

​

Tot slot moet er sprake zijn van dubbele causaliteit.

1. De hevige gemoedsbeweging moet zijn veroorzaakt door de aanval en 2. de disproportionele handeling moet het onmiddellijk gevolg zijn van die hevige gemoedsbeweging.

​

Dus bij een beroep op noodweerexces zal de rechter beoordelen of er sprake is van een noodweerexces aan de hand van de feiten en omstandigheden. Daarbij maakt de rechter de afweging of er sprake is van noodweerexces of opzettelijk onnodig geweld.

​

Voorbeeld

​

Een vrouw en haar vriend kregen ruzie. De man ging helemaal uit zijn dak. Hij begon flink te schreeuwen tegen de vrouw. Hij stond woedend, met schuim op de mond, hard schreeuwend en scheldend en met opgeheven hand over de vrouw, die volgens een getuige als “een bang vogeltje” op de bank in elkaar gedoken zat, heen gebogen.

​

Vervolgens is de vrouw haar vriend te lijf gegaan met een mes. Waarmee zij haar vriend meerdere keren heeft gestoken in de buikstreek en de bovenarm.

​

Naar het oordeel van de rechtbank blijkt uit feiten en omstandigheden dat er sprake was van een noodweersituatie. Verder stelt de rechtbank vast dat de vrouw te ver is gegaan in haar verdediging. Gezien het feit dat zij zonder waarschuwing haar vriend te lijf ging met een mes.

​

Het is geloofwaardig dat deze disproportionele reactie het directe gevolg was van de heftige emoties die haar vriend bij haar opriep. Zij was op dat moment onderworpen aan heftige emoties van angst en woede.

​

Zij heeft gehandeld als gevolg van deze heftige emoties. Uiteindelijk is de vrouw niet strafbaar gesteld voor de poging doodslag door een geslaagd beroep op noodweerexces.

​

Lees hier de volledige uitspraak:

ECLI:NL:RBNNE:2017:3992

Aanbevolen Artikels

blue-and-silver-stetoscope-40568.jpg

Bedreiging in het strafrecht

blue-and-silver-stetoscope-40568.jpg

Wat is putatief noodweer(exces)?

blue-and-silver-stetoscope-40568.jpg

Wat is grafschennis?

bottom of page